tìm kiếm
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
phần đông giá trị văn hoá đặc sắc của xã hội các dân tộc thiểu số ở dọc tuyến đường Biên giới việt nam – Lào

Nằm sinh sống phía Bắc Tây Nguyên, cố kỉnh ngang qua dãy Trường sơn hùng vĩ, cùng là nơi giao nhau giữa tía nước Đông Dương, thức giấc Kon Tum không chỉ có địa chỉ chiến lược đặc biệt quan trọng cả về địa - chủ yếu trị, địa - kinh tế tài chính mà còn là một vùng đất bùng cháy rực rỡ với nhiều color văn hoá được giao trét giữa các DTTS trong quá trình tụ cư đan xen với nhau từ rất lâu đời. Trong quy trình giao thoa văn hóa ấy, thế tất văn hoá của dân tộc đông bạn nhất trên địa phận có xu thế trở thành văn hoá chủ đạo. Xin trân trọng tổng quan những cực hiếm văn hóa đặc sắc của hai dân tộc bản địa tại vị trí có tỷ lệ đông nhất cư trú trên tuyến biên giới vn - Lào là Xơ Đăng cùng Giẻ - Triêng; ngoài ra, nhằm làm phong phú và đa dạng thêm bức tranh văn hóa của xã hội các DTTS sinh hoạt dọc tuyến biên giới nước ta - Lào, là dân tộc bản địa Brâu, dân tộc rất ít người, có bắt đầu lịch sử ở vùng phái mạnh Lào với Đông Bắc Campuchia, đưa cư vào vn cách đây khoảng tầm hơn 100 năm, sinh sống triệu tập tại xóm Đăk Mế, xóm Pờ Y, huyện Ngọc Hồi.

Bạn đang xem: Những yếu tố văn hoá trong cộng đồng dân tộc

1. Mọi nét chủ yếu về ba dân tộc Xơ Đăng, Giẻ - Triêng cùng Brâu

Khác với dân tộc Brâu, dân tộc Xơ Đăng và Giẻ - Triêng là hai trong những những cư dân số tụ lâu lăm trên địa bàn tỉnh Kon Tum, đính bó cùng sống tập trung vùng hàng núi Ngọc Linh; trong quá trình phát triển, người Xơ Đăng phân chia rộng khắp trên địa phận tỉnh như hiện nay, người Giẻ - Triêng cư trú triệu tập tại hai huyện Ngọc Hồi với Đăk Glei.

Cũng giống hệt như nhiều DTTS không giống của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, hai dân tộc Xơ Đăng, Giẻ - Triêng có rất nhiều nhóm địa phương khác nhau, bên cạnh đó mỗi nhóm hầu như tự nhận một tên thường gọi riêng, riêng dân tộc Brâu không tồn tại nhóm địa phương (Dân tộc Xơ Đăng tất cả 07 nhóm: Xơ Teng, Tơ Đrá, Mơ Nâm, Hà Lăng, Ca Dong, Châu, Tà Trĩ; dân tộc Giẻ - Triêng bao gồm 04 nhóm: Gié (Giẻ), Triêng (T’riêng), Ve, Bnoong (Mnoong)). Về ngôn ngữ, cả ba dân tộc đều sở hữu tiếng nói thuộc nhóm ngôn từ Môn-Khơ Me (ngữ hệ nam Á), riêng rẽ hai dân tộc Xơ Đăng, Giẻ - Triêng đã có chữ viết kết cấu bằng chữ cái La-tinh, đều hình thành cách đây khoảng vài ba chục năm.

Các dân tộc bản địa Xơ Đăng, Giẻ - Triêng cùng Brâu bao hàm nét riêng nhất quyết về giờ nói, bài bản dân số, bản sắc văn hóa; thôn hội cổ truyền của từng dân tộc bản địa tuy bao gồm sắc thái riêng, nhưng đầy đủ mang phần nhiều nét chung có tính hệ thống được phản ánh qua sự quản lý của đời sống công xã. Ở đây, hệ thống xã hội cổ truyền của những dân tộc là hệ thống đóng, từ quản thông qua luật tục, nhằm đảm bảo an toàn sự mãi sau và trở nên tân tiến của cộng đồng. Hầu như nét hiện thực trông rất nổi bật trong hệ thống xã hội truyền thống cổ truyền này là mục đích - địa chỉ - tính năng của luật pháp tục, công ty rông và già làng.

2. đa số giá trị văn hoá đặc sắc của cộng đồng các DTTS ở dọc con đường biên giới việt nam - Lào

Văn hóa của những dân tộc Xơ Đăng, Giẻ - Triêng, Brâu là ba trong những những thay mặt đại diện tiêu biểu của văn hóa Trường đánh - Tây Nguyên với rất nhiều nét đó là hoang sơ, yếu ớt tố cùng đồng, những đặc sắc mang đậm chất riêng. Những dân tộc bao gồm nét tương đương về điểm lưu ý kinh tế - làng hội: nền nntt nương rẫy luân canh, canh tác ruộng khô, hái lượm, săn bắt, các nghề thủ công bằng tay truyền thống như dệt vải, đan lát, rèn dụng cụ lao động… đều mang tính chất tự nhiên, từ bỏ cung, từ bỏ cấp; tương đồng về điểm sáng tổ chức làng mạc hội (làng); các nét tương đồng về văn hoá.

Thứ nhất, không gian văn hóa cồng chiêng

Cồng chiêng ở những dân tộc, giữa những nhóm trong từng dân tộc cũng có thể có những điểm không giống biệt. Bao gồm loại chiêng chỉ có một chiếc như chiêng Buar của tập thể nhóm Xơ Đăng (Tơ Đrá), tất cả 2 cái như chiêng Tha của tín đồ Brâu, có 3 mẫu như chiêng Lào, Pom, Pát của tập thể nhóm Xơ Đăng (Hà Lăng), tất cả 3 dòng rưỡi (thêm một ống nứa) như chiêng Nỉ của tập thể nhóm Triêng, chiêng Kh’leng của group Giẻ, tất cả 4 chiếc như chiêng Mẻ, Vạch của tập thể nhóm Xơ Đăng (Mơ Nâm), chiêng Guông của group Xơ Đăng (Tơ Đrá), bao gồm 5,6 loại như chiêng Xum của tập thể nhóm Giẻ, bao gồm từ 7-9 loại như chiêng X’teng của bạn Xơ Đăng gốc… cực kỳ đa dạng, nhiều mẫu mã và độc đáo.

Bất cứ lễ hội nào của đồng bào các dân tộc đa số không thể vắng ngắt cồng chiêng: với con fan là các nghi thức vòng đời từ khi sinh ra cho đến khi bỏ mả; cùng với cây lúa là tự lễ bói điểm, chọn đất đến thu hoạch, ngừng hoạt động kho; với cộng đồng là các nghi thức liên quan đến cuộc sống văn hóa, tâm linh của tất cả làng như mừng bên rông mới, lễ đâm trâu…

Không gian văn hóa truyền thống cồng chiêng được UNESCO công nhận là di sản văn hóa truyền thống của trái đất chứa đựng trong số đó là những bài chiêng cổ truyền, là máu tấu, là giai điệu, thang âm, điệu thức, nghệ thuật và thẩm mỹ diễn tấu, phương pháp truyền khẩu… Âm nhạc cồng chiêng luôn đi liền với với nhảy múa theo nghi lễ, bộ đồ của nghệ nhân biểu đạt cồng chiêng và những người nhảy múa luôn luôn là cỗ sắc phục đẹp nhất dành cho những liên hoan mà ngày hay họ ít khi mặc, tô điểm cho đầy đủ bộ trang phục ấy là vòng đồng, vòng bạc trang hoàng ngơi nghỉ thắt lưng, cổ tay, cổ chân. Khi diễn tấu, cùng với những bước chân uyển chuyển, các điệu xoang nhịp nhàng của bao đấng mày râu trai, cô gái, núi rừng làm nhộn nhịp cả một vùng núi rừng Tây Nguyên.

Thứ hai, công ty rông

Nhà rông là một trong số những hình tượng đầy đủ nhất về văn hóa truyền thống vùng Tây Nguyên, là một trong di sản văn hóa đặc trưng của các DTTS tại chỗ, kể tới nhà rông là nghĩ đến Tây Nguyên và ngược lại. Theo chổ chính giữa niệm của đồng bào, đã có làng thì phải có nhà rông, thôn nào không tồn tại nhà rông thì làng kia thiếu mức độ sống gốc nguồn, công ty rông bao hàm mọi tinh hoa văn hóa sáng chế của con người trong môi trường xung quanh sinh thái trường đoản cú nhiên, vừa hùng vĩ, vừa ẩn chứa những yếu ớt tố trọng tâm linh, là biểu thị của văn hóa rừng với sự chũm kết xã hội người gắn thêm với thiên nhiên. Bên rông chỉ chiếm giữ vị trí quan trọng trong tứ duy với hiện thực cuộc sống sinh hoạt của tất cả thành viên trong cùng đồng, là 1 trong trong tía thành tố ko thể bóc rời trong quan hệ “Dân tộc - xã - bên rông”, cũng như mối quan hệ tình dục “cây đa, bến nước, sảnh đình” của bạn Kinh.

Nhà rông hùng vĩ vươn lên khung trời với dáng vẻ như một lưỡi búa khổng lồ bộc lộ sức mạnh mẽ của một cộng đồng làng, thể hiện tinh thần thượng võ, đầy quyền uy, như là chế ngự không khí và thời gian để khẳng định chủ quyền, lãnh địa của làng. Đồng bào quan niệm rằng căn hộ rông cao cường là nơi quy tụ linh khí của trời đất, là cầu nối thân con bạn và vũ trụ, nhà rông là vị trí giao hòa cùng gửi gắm lòng tin giữa con người với những vị thần linh, khu vực lưu giữ đầy đủ giá trị linh thiêng nhất của cộng đồng; công ty rông càng to, càng đẹp chứng minh buôn làng giàu có, khỏe mạnh mẽ, tín đồ ta thường review sự hùng mạnh, trù phú của một làng mạc qua sự bề thế của nhà rông. Bên rông thể hiện đỉnh điểm về thẩm mỹ và kỹ thuật với kiến trúc, mẫu mã dáng, cấu tạo từ chất và họa tiết hoa văn họa tiết vô cùng độc đáo, không áp dụng cái đinh, cọng kẽm xuất xắc tấc sắt như thế nào cả mà lại lại vững chắc qua thời gian.

Nhà rông của những dân tộc Xơ Đăng, Giẻ - Triêng, Brâu ngơi nghỉ vùng biên giới vn - Lào bao gồm quy tế bào phần mái từ bỏ 10-14m. Thấp rộng so với các dân tộc (hoặc nhóm địa phương thuộc dân tộc) làm việc vùng rẻ trũng tại tp Kon Tum, huyện Đăk Hà (phần mái cao từ bỏ 16-20m), điều này có lẽ rằng xuất phạt từ văn hóa truyền thống cư trú từ bỏ vùng thấp cho vùng cao. Vị trí ở trong phòng rông luôn hài hòa với những ngôi nhà tại xung quanh, phía trước có tầm khoảng sân rộng để tổ chức liên hoan tiệc tùng truyền thống với sinh hoạt cộng đồng, tất cả cây nêu nhằm tổ chức các lễ hiến sinh trong tiệc tùng làng.

Về trang trí, trong nhà rông tín đồ Xơ Đăng thường có những pho tượng gỗ và treo các tấm phù điêu gồm hoa văn, hoạ tiết hình bông hoa pơ lang, bé chim, bông lúa…, họ chỉ áp dụng ba màu sắc là trắng, đen và đỏ để trang trí trong đơn vị rông, ý niệm của đồng bào là màu đen sẽ xua xua ma quỷ, white color thể hiện tấm lòng tầm thường thủy và red color thể hiện đến chiến thắng, trong mỗi nhà rông đều phải sở hữu một khu vực thiêng liêng nhằm thờ các vật thiêng, có khi chỉ là một trong con dao, hòn đá, chiếc sừng trâu...; công ty rông của tín đồ Giẻ - Triêng cùng Brâu tô điểm với hồ hết họa tiết đơn giản dễ dàng hơn, trong đó người Giẻ - Triêng hay trang trí những biểu tượng hình sừng trâu.

Thứ ba, văn hóa truyền thống lễ hội

Lễ hội các dân tộc nghỉ ngơi Kon Tum cũng tương tự ba dân tộc tiêu biểu vượt trội ở vùng biên Việt - Lào có dáng vẻ riêng mang ý nghĩa khu vực. Lễ hội cộng đồng được sinh ra trong điều kiện, hoàn cảnh sống cùng lao hễ sản xuất gắn sát với núi rừng bao la vô tận; thiết yếu từ kia nó tiềm ẩn một sắc thái văn hóa riêng - lấy con tín đồ làm chủ, lấy đất trời làm cho khuôn mẫu, văn hóa truyền thống ấy là sự hợp lý của nắng và nóng mưa, của núi rừng cùng nương rẫy. Lễ hội dân gian mang ý nghĩa quy tế bào nhỏ, từ hộ gia đình, nhóm hộ mái ấm gia đình và lớn nhất là một xã hội làng.

Xuất phạt từ nhân tố mùa vụ cùng tín ngưỡng nhiều thần, bé người luôn tổ chức nghi lễ cầu xin Giàng trợ giúp và mang đến điều xuất sắc lành cho đa số người, cùng đồng. Mỗi dân tộc bản địa có những cách thức thực hiện nay nghi lễ không giống nhau nhưng đều mang 1 ý niệm bình thường về dâng lễ (lễ vật) hay hình thức trao đổi (hiến sinh), đồ hiến sinh thường xuyên là trâu, bò, heo, dê, gà... Vẻ ngoài này trình bày tính khỏe khoắn và tuyệt vời nhất qua hành động đâm trâu vào lễ hội. Qua đó con tín đồ cảm thấy như vẫn yên vai trung phong ở sự trao đổi, được siêu thoát khỏi những ám ảnh cá nhân, đời sống trọng điểm linh, lòng tin được dỡ mở trút bỏ những nỗi ám ảnh, bọn họ hứng khởi, thăng hoa, chơi nhởi nhảy múa tạo ra không khí của lễ hội. Liên hoan tiệc tùng của những dân tộc Xơ Đăng, Giẻ - Triêng, Brâu là tiệc tùng nguyên hợp, bao giờ cũng xuất phát điểm từ những yếu tố thiêng - nghi tiết lễ tế, hiến sinh để hy vọng đổi lại sự thận trọng và no đủ. Khối hệ thống lễ hội có thể phân thành ba loại: liên hoan tiệc tùng xung xung quanh vòng đời cong người, tiệc tùng liên quan lại đến quá trình sinh trưởng của cây trồng và liên hoan liên quan tới việc tồn tại và phát triển của cùng đồng.

Có thể kể đến một số liên hoan tiệc tùng tiêu biểu, độc đáo, có đậm bản sắc văn hóa của những dân tộc như:

Đối với người Xơ Đăng đặc biệt quan trọng nhất là lễ bái thần nước vào thời gian sửa máng nước hàng năm, những lễ bái vào dịp mở màn năm làm ăn uống mới, bắt đầu vụ trỉa lúa, lúc lúa mang lại kỳ con gái, lúc thu hoạch, các lễ thờ khi ốm đau, dựng công ty rông, làm nhà mới, khi con cháu trưởng thành... Nhiều dịp sống tôn giáo mặt khác có tính chất hội hè của cộng đồng làng, tiêu biểu là lễ trước thời gian ngày trỉa, lễ thờ thần nước, lễ bao gồm đâm trâu của làng cũng giống như gia đình. Tết dân tộc tổ chức triển khai trước sau tuỳ làng, nhưng thường vào tháng Giêng (dương lịch), kéo dãn dài 3-4 ngày.

Người Giẻ - Triêng gồm lễ mừng lúa bắt đầu rồi lễ mừng nhà rông mới, lễ thổi tai trong khoảng đời của em bé nhỏ sơ sinh khi trưởng thành. Đó là những nét đẹp trong phong tục tập quán của đồng bào Giẻ - Triêng mà hiện nay đồng bào vẫn gia hạn và vạc huy rất tốt trong cuộc sống hiện tại. Mỗi một khi cúng bái đều sở hữu hiến tế, nhưng máu loài vật hiến tế là đặc biệt quan trọng nhất. Lễ trọng đề nghị đâm trâu, với xa xưa gồm nơi nên cúng bằng máu bạn trong lễ thức đặc biệt quan trọng liên quan mang lại thần lúa. Trong chu kỳ sản xuất hàng năm thường có lễ thức khi lựa chọn đất rẫy, phân phát rẫy, gieo trỉa, khi hạn tuyệt úng, khi mở màn tuốt lúa, khi đưa lúa lên kho, khi được 100 gùi lúa trở lên với khi rước thóc lần đầu về ăn. Lắp với chu kỳ đời người, có các lễ thức trong thời kỳ sở hữu thai, vào và sau thời điểm đẻ, khi đặt tên, khi bị đau nhức ốm, khi cưa răng, trong việc cưới xin, khi chết đi. Tết dân tộc bản địa thường sớm rộng tết Nguyên đán, tổ chức triển khai theo làng.

Đối với người Brâu thì lại cónhiều lễ nghi nông nghiệp, tiêu biểu vượt trội là bái thần lửa trước lúc đốt rẫy (để thần lửa được hài lòng, làm cho cháy hết đầy đủ cây to, cây bé dại đã được đốn xẻ trên đất rẫy nhưng không bực tức tấn công sang những khu rừng rậm giáp ranh); cúng thầnbrabummỗi lúc gieo phân tử (để cầu muốn cho lúa mọc đều); lễ vào mùa phạt rẫy, trỉa lúa, mừng lúa mới và lễ tết.

Thứ tư, văn hóa truyền thống nghệ thuật

Ngoài cồng chiêng đã trình bày trên đây, kho tàng văn hóa truyền thống nghệ thuật của các dân tộc là khôn cùng phong phú, phong phú với những thể loại khác nhau: truyện cổ dân gian, ca dao, tục ngữ, sử thi, phép tắc tục, dân ca… còn khá nguyên sơ, chưa bị ảnh hưởng ngoại lai có tác dụng pha tạp.

Người Giẻ - Triêng bao hàm làn điệu dân ca cổ truyền và những truyện cổ, nghệ thuật và thẩm mỹ diễn xướng dân gian khá đa dạng với nhiều nhiều loại nhạc cụ khác nhau mà vượt trội là cồng chiêng với đinh tút. Nguyên ống nứa cũng là loại nhạc cụ để thổi, vỗ, gõ. Các loại bầy sáo, khèn đều 1-1 giản, phổ cập trong đời sống âm nhạc. Đinh tút của tín đồ Giẻ - Triêng gồm bao gồm sáu ống lâu năm ngắn cùng lớn nhỏ khác nhau được gia công từ thân cây trúc. Những ống theo máy tự từ béo đến nhỏ tuổi và trường đoản cú dài đến ngắn nhất: Piđu, piđy, chel, chắk, rơn 1, rơn 2. Từng cây đinh tút gồm một lóng và được giữ nguyên một mắt, đầu trống rỗng được vót nhị bên tạo nên ống bao gồm dáng hình phễu nhằm thổi. Đinh tút là các loại nhạc cụ không thể không có trong đời sống sinh hoạt mặt hàng ngày, vào lao rượu cồn sản xuất, khi mùa xuân về, trong các đợt nghỉ lễ hội của xã hội như: lễ lập làng, lễ mừng công ty mới, cưới hỏi... Và quan trọng đặc biệt nó luôn có mặt trong tiệc tùng, lễ hội Choóc đăil truyền thống, thường call là ngày hội đinh tút của tín đồ Giẻ - Triêng.

Người Brâu bao gồm truyện cổ về thần sáng tạo Pa Xây, lịch sử một thời Un thân phụ đắp lếp (lửa bốc nước dâng) nói về nạn hồng thủy, số đông thể một số loại dân ca, hát ru. Bên cạnh cồng chiêng người Brâu còn có lũ đinh pú (từ 5-7 ống) được gọi là táp đinh pú.

Thứ năm, nghề truyền thống

Từ thời trước do nhu yếu của cuộc sống đời thường tự cung tự cấp cho đã xuất hiện những nghề truyền thống cuội nguồn nổi giờ đồng hồ và rất dị như: dệt thổ cẩm, rèn, đan lát, đun nấu rượu cần, chế tạo nỏ, chế tác những nhạc cụ music truyền thống, tạc tượng, gốm... Nghề truyền thống lâu đời đã vun đắp quy tụ được các nghệ kỹ năng trí sáng tạo, đông đảo bàn tay vàng, khéo léo làm ra hồ hết sản phẩm bằng tay thủ công tinh xảo, toàn diện vừa có giá trị kinh tế tài chính vừa có mức giá trị thẩm mỹ, văn hóa; bên cạnh đó mỗi một nghề, một sản phẩm vừa có mức giá trị làm nên vật dụng, vừa thể hiện phiên bản sắc văn hóa truyền thống truyền thống rất dị của những dân tộc thiểu số tại chỗ tại thức giấc Kon Tum. Những sản phẩm đó được hầu hết bàn tay, khối óc người thợ gởi gắm vào đó mọi phong tục tập quán, tín ngưỡng, nghi lễ, sinh sống đời sống cùng đồng. Chính vì vậy, sản phẩm nghề truyền thống cuội nguồn là thành phầm mang đậm vết ấn văn hóa truyền thống. Vào phạm vi tham luận này Ban dân tộc bản địa tỉnh Kon Tum chỉ tổng quan những yếu ớt tố rực rỡ hơn cả trong số nghề truyền thống lâu đời của những dân tộc Xơ Đăng, Giẻ - Triêng, Brâu.

Nghề dệt thổ cẩm là nghề truyền thống lịch sử của số đông các dân tộc. Xiêm y của mỗi dân tộc đều phải sở hữu những nét lạ mắt riêng vào nền thẩm mỹ và nghệ thuật trang trí cổ truyền, thể hiện ý thức tôn trọng, trường đoản cú trọng. Giả dụ như fan Xơ Đăng trang phục truyền thống thường bao gồm nền color chàm, được giải pháp xử lý mỹ thuật bằng những kiểu thiết kế vàng, trắng, đỏ; phái nữ có áo, váy, tấm choàng, nam tất cả áo, khố,tấm choàng thì fan Giẻ Triêng lại có nhiều loại hình khác nhau như váy, áo, khố, áo khoác, khăn, mũ, xà cạp… với những hoa văn trang trí phối kết hợp giữa red color và màu sắc trắng; bạn Giẻ - Triêng thiếu nữ thường quấn đầm cao ngang nách, che kín bộ ngực, tiếp nối khoác tấm thổ cẩm để che và giữ ấm đôi vai, phái mạnh mặc khố với khoác áo choàng, phần bên trên thắt lại trước cổ hoặc qua vai khi gia nhập lễ hội, nhất là lúc diễn tấu nhạc cố đinh tút. Còn so với người Brâu, trang phục truyền thống của thiếu phụ Brâu là loại váy quấn với áo ngắn tay, khoét cổ, mặc theo kiểu choàng qua đầu; của nam giới là khố, áo, tấm choàng.

Nghề rèn của người Xơ Đăng vô cùng nổi tiếng, từ xưa người Xơ Đăng đã biết mang quặng nung thành sắt cùng rèn ra chế độ sản xuất. Để nung quặng cùng rèn sản phẩm người Xơ Đăng chế tạo ra một nhiều loại lò rèn khá đặc thù làm tự bễ da mang, thiết bị liệu dùng làm đốt lò là các loại cây Loăng Rlinh khi đốt có thể cho nhiệt độ cao bên trên 10000c. Một điểm đặc thù nữa nghề rèn của fan Xơ Đăng sẽ là việc sử dụng vảy cơ tê, da có hay sừng trâu cần sử dụng trong quá trình “trui” sản phẩm, làm cho công cụ tất cả độ chắc hẳn bền hơn. Sản phẩm quản lý yếu để giao hàng trong kinh tế tài chính nông nghiệp, săn bắt, hái lượm hoặc ship hàng cho mục đích khác trong cuộc sống thường ngày như dao, cuốc, thuổng, rựa…, trao đổi hàng hóa với các dân tộc, xã khác. Đặc biệt là sản xuất ra trang bị thô sơ ship hàng cho công cuộc đương đầu chống giặc ngoại xâm vào thời kỳ chống đế quốc Pháp và thực dân Mỹ.

Bước chân vào bất cứ ngôi nhà nào, ta cũng đều dễ dàng nhận ra những thành phầm đan lát bằng mây, tre, tự rổ, rá, nong, nia, đặc trưng nhất là loại gùi như là một biểu tượng đặc trưng của văn hóa truyền thống Tây Nguyên nói chung, những dân tộc ngơi nghỉ vùng biên Việt - Lào nói riêng. Đan lát là công việc do bầy ông đảm nhiệm, trước kìa biết đan gùi là 1 trong tiêu chuẩn chỉnh không thể thiếu hụt của một con trai trai để được các chị em chọn làm chồng, cũng giống như như các chị em phải biết dệt các cái váy đẹp. Các thành phầm từ đan lát nói chung, mẫu gùi nói riêng có mặt trong đều gia đình, gia nhập vào hầu hết các sinh hoạt của con người; phụ thuộc vào mỗi dân tộc bản địa mà chiếc gùi có thể có bí quyết vót nan, hình trạng dáng, hoa văn, form size to bé dại khác nhau như gùi có nắp đậy (dùng để đựng đồ vật trong nhà), gùi với trên vai như các chiếc ba lô (gùi đi rẫy, gùi thưa để lấy nước…).

Từ xưa, trong số những tiêu chí để đánh giá sự hưng thịnh giàu có của bản làng, mỗi mái ấm gia đình là ghè rượu cần. Vào sử thi những người có ngôi nhà dài hơn tầm bắn của cánh nỏ cứng, trâu bò đông như loài kiến như côn trùng trên rừng, thóc gạo trong kho đầy như trái núi vẫn chưa hẳn là giàu, kẻ giàu trong nhà phải gồm chiêng các bộ, ghè lắm dãy. Khi vẫn ngồi mặt ghè rượu cần những lo âu bi hùng phiền được xua tan, mọi fan cùng phổ biến vui, không phân biệt đẳng cấp, thuộc là bạn bè, cùng là anh em, cùng tận thưởng hương vị và ngọt ngào làm say lòng người. Rượu cần được làm bằng nhiều loại vật liệu như mì, bo bo, gạo, nếp… được ủ lên men làm từ rễ cây và cây mang từ rừng; những cái cần được gia công bằng tre, uốn cong. Mỗi khi có khách, hay gồm sự khiếu nại của cùng đồng, bọn họ đều thấy sự hiện hữu của rượu cần, rượu cần ở đây được fan dân cõng tự nhà đưa về góp với uống chung. Rất có thể nói, rượu cần không chỉ là một thú ẩm thực, nhưng mà còn thể hiện cho sự yêu mến khách và bảo hộ cho niềm tin đoàn kết trong cùng đồng, làng bản.

Ngoài ra, các nghề truyền thống như làm cho nỏ, chế tạo nhạc cụ, tạc tượng… đối với mỗi dân tộc cũng có thể có những rực rỡ riêng, tất cả đều hòa bình thường vào toàn diện và tổng thể văn hóa dân gian đầy màu sắc của ba dân tộc Xơ Đăng, Giẻ - Triêng, Brâu thích hợp cũng như cộng đồng các dân tộc cư trú trên tuyến đường biên giới nước ta - Lào nói chung.

3. Lời kết

Cư trú sinh sống vùng biên giới, nơi được ví như phên giậu của Tổ quốc, xã hội 38 dân tộc nói chung, trong các số ấy có ba dân tộc bản địa Xơ Đăng, Giẻ - Triêng, Brâu đã và đang đóng góp nhiều sức lực lao động vào sự nghiệp xây dựng, bảo đảm an toàn và giữ vững biên thuỳ Tổ quốc.

Các dân tộc trong xuyên suốt chiều dài lịch sử phát triển của chính bản thân mình đã hình thành nên nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, độc đáo, là 1 trong những chủ nhân của vùng văn hóa truyền thống dân gian Tây Nguyên phong phú, đậm đặc. Những reviews khái quát lác của Ban dân tộc bản địa tỉnh Kon Tum trên đây new chỉ diễn tả được 1 phần nhỏ trong những những giá chỉ trị văn hóa của những dân tộc. Trong toàn cảnh công nghiệp hóa - tân tiến hóa với hội nhập quốc tế như hiện nay nhiều nguyên tố đã, đang và sẽ ảnh hưởng tác động không nhỏ dại đến văn hóa truyền thống lâu đời của những dân tộc, câu hỏi bảo tồn, phát huy rất nhiều giá trị văn hóa đặc sắc này đã đứng trước các khó khăn, thách thức. Các cơ quan thống trị nhà nước, quan trọng hơn cả là chính những người sở hữu của những nền văn hóa này yêu cầu giữ gìn, bảo vệ, hấp thụ tinh hoa văn hóa của thế giới một cách bao gồm chọn lọ, làm giàu đẹp thêm cho văn hóa truyền thống cuội nguồn của phiên bản thân mình, để phần đa giá trị văn hóa rực rỡ của cộng đồng các dân tộc thường xuyên được lan sáng giữa vùng biên./.

a. Văn hóa là tinh hoa của từng dân tộc

khái niệm văn hóa có không ít định nghĩa, sau vắt chiến vật dụng hai - một thời kỳ ồn ào, xới động của các nhà văn hóa học, các người đã nhận được ra rằng phương pháp tiếp cận khối hệ thống về văn hóa có rất nhiều ưu điểm hơn cả. Văn hóa truyền thống là cả một hệ thống tổng thể quy định con đường sống của một dân tộc. Hệ thống này bao hàm toàn bộ những gì trực thuộc về bốn duy, triết học, tín ngưỡng, phong tục tập quán, nghệ thuật văn học...; đông đảo gì thuộc về cơ tầng của làng hội như hôn nhân, gia đình, thân tộc, mê say tộc, vai trò của cá nhân trong cộng đồng...; đầy đủ gì thuộc về môi trường thiên nhiên sinh thái, tài nguyên tái tạo ra và ko tái tạo đảm bảo cho cuộc sống đời thường của một dân tộc.

Xem thêm: ' đà nẵng tình người ai sáng tác, một nhạc sĩ có nhiều sáng tác hay về ðà nẵng

Tiểu hệ thống thứ nhất trước trên đây vẫn thân quen được gọi là văn hóa truyền thống vật chất, cơ mà nội hàm chưa đủ nên tất cả nhà phân tích lại thay bởi thuật ngữ văn hóa bảo vệ đời sinh sống ăn, ở, mặc, trang sức, đi lại... Có fan còn nêu thêm về vấn đề unique thể hiện nay qua tuổi thọ, sức khỏe dồi dào, bổ dưỡng đầy đủ.

Tiểu hệ thống thứ nhị quen được call là văn hóa tinh thần, dẫu vậy trong thời đại khoa học, kỹ thuật ngày nay, để sở hữu tri thức, sự đọc biết thì rất cần phải được giáo dục, huấn luyện và có những phương tiện vật dụng công nghệ, tin tức hiện đại.

Tiểu hệ thống thứ bố thường được xét dưới dạng cấu trúc hoàn chỉnh. Dường như còn tất cả cả vấn đề chức năng, vì chưng không có tác dụng thì cấu tạo không thể vận hành. Thân tộc, bản thân đều quan hệ này là 1 trong hệ thống, khi đưa vào xử lý số đông vấn đề toàn diện và tổng thể nó sẽ biến chuyển những tiểu hệ hay chi nhánh, tùy góc độ phân tích, lý giải. Cấu tạo chùa chiền mặc dù có bị hủy diệt do nhiều nguyên nhân khách quan hay chủ quan, nhưng một lúc những công dụng vận hành của chúng còn mãi sau thì nhân dân vẫn tiếp tục xây lại.

Sự cải cách và phát triển của tởm tế-xã hội kèm theo với nạn ô nhiễm, bỏ diệt môi trường được thừa nhận thức như một hành động phi đạo đức, vô văn hóa. Sự hợp lý cân bằng với môi trường xung quanh sinh thái vốn là một trong những điểm sáng của những nền văn hóa truyền thống phương Đông. Bí quyết tiếp cận này được cả quả đât công nhận.

Cho mang đến nay, vẫn còn một trong những người ngộ nhận mang lại rằng văn hóa truyền thống các dân tộc bản địa ở một số trong những vùng là văn hóa nguyên thủy. Trong một thời gian dài, với phương pháp tiếp cận theo lối sơ thiết bị hóa cứng nhắc, ít nhiều người thường xuyên lấy các chỉ số phát triển của buôn bản hội nhằm đo trình độ trở nên tân tiến của văn hóa. Xóm hội loài người trên tuyến đường tiến hóa, cải tiến và phát triển thường đi thấp cho cao. Đánh giá văn hóa truyền thống theo các tiêu chuẩn xã hội mới đúng, nhưng không đủ, cho nên vì vậy vẫn có khá nhiều trường vừa lòng phạm buộc phải sai lầm.

Nếu văn hóa là lấp lánh của mỗi dân tộc bản địa thì cấp thiết lấy trình độ cải cách và phát triển xã hội cao tuyệt thấp mà định chuẩn. Bạn Kinh (Việt) và một trong những dân tộc theo phụ hệ nên khi sử dụng thuật ngữ "cưới chồng" là có ngụ ý mỉa mai, châm biếm. Triệu chứng này cũng giống như như đối với một số dân tộc theo chủng loại hệ như Ê đê, Chăm..., áp dụng thuật ngữ "lấy vợ". Ta không thể đối chiếu cung cách này không tân tiến hơn cung giải pháp kia với ngược lại.

Một vị dung dịch gia truyền của dân tộc là sự việc kết tinh bao đời của dân tộc bản địa đó, rất cần được được sưu tầm, phổ biến vì nó là gia tài chung của nhân loại. Truyện Kiều là một sản phẩm của buôn bản hội phong kiến, tuy thế không phải vì vậy mà nó không có chỗ đứng cao trong nền văn hóa việt nam tiên tiến. Dân tộc bản địa này thích cần sử dụng sữa và gần như chế phẩm trường đoản cú sữa, dân tộc dị kì không ưa sữa, nhưng không thể địa thế căn cứ vào sự khác nhau đó mà review mức độ tân tiến của từng dân tộc. Tinh họa tiết thiết kế hóa là sự kết tinh qua 1 quá trình thí nghiệm khốc liệt. Bọn chúng có cuộc sống thường ngày độc lập, đôi lúc tồn tại bên phía ngoài hình thái ghê tế-xã hội đương đại.

Lưu ý cho yếu tố khiếp tế, xóm hội, văn hóa truyền thống từng vùng là nhằm đảm bảo và cách tân và phát triển tinh hoa văn hóa của những dân tộc. Việc trở nên tân tiến phải dựa trên sự đảm bảo an toàn các cấu trúc, công dụng và tính nhiều chủng loại của hầu hết tiểu khối hệ thống trong tổng thể hệ thống kinh tế, văn hóa, thôn hội. Vạc hiện, sưu tầm, nghiên cứu, tổng kết tinh hoa văn hóa ở các dân tộc chính là khích lệ nhân dân các dân tộc vững vàng tin vào sự góp sức cho kho báu chung của văn hóa Việt Nam.

Đã mang đến lúc bọn họ phải xác định tác động hai chiều, gửi khoa học technology và ánh sáng văn hóa truyền thống xã hội mang đến cơ sở, trường đoản cú cái phổ biến đến chiếc riêng và trái lại từ dòng riêng cho cái bình thường để biến văn hóa thành một đụng lực của sự trở nên tân tiến kinh tế-xã hội ở những vùng dân tộc.

b. Quan lại hệ ba chiều giữa kinh tế-văn hóa dân tộc với lịch đại cùng đồng đại

kinh tế-xã hội và văn hóa truyền thống dân tộc ở trong tổng thể và toàn diện của nền gớm tế-xã hội, văn hóa truyền thống Việt Nam, có liên quan mật thiết cho cái phổ biến của ghê tế-xã hội và văn hóa thế giới. Về mặt định kỳ đại nó là quy trình tích hợp, kết tinh mang tính chất kế thừa của truyền thống lâu đời lịch sử. Trên các trống đồng Đông Sơn gồm đúc rất nhiều hoa văn trang trí hình thuyền.

Ngày ni ở các dân tộc vẫn tồn tại những hội đua thuyền trên ao đầm, trên sông, ven bờ biển hoặc cách điệu hóa ở các vùng tây nam bộ. Các dân tộc trong khi trở về nguồn số đông soi lòng vào thừa khứ để tò mò nguồn gốc, từ bỏ đó sản xuất dựng niềm tin vững chắc vào tương lai.

Do gồm những điều kiện hình thành, vạc triển không giống nhau cho đề nghị tính định kỳ sử cũng có những tác động ảnh hưởng không như thể nhau lên tư tưởng mỗi dân tộc. Kết cấu các trung trung tâm văn hóa, tín ngưỡng ở mỗi dân tộc có gần như khác biệt, tỉ dụ có dân tộc bản địa lấy đơn vị rông, lại có dân tộc rước đình, mang chùa... Có tác dụng trung chổ chính giữa văn hóa. Trong trở nên tân tiến kinh tế, xóm hội, thời gian xã hội sinh hoạt mỗi dân tộc bản địa cũng không giống nhau. Có dân tộc tính theo mùa rẫy, cha truyền bé nối theo lối đơn tuyến, có dân tộc bản địa tính theo chu kỳ luân hồi nông định kỳ hằng năm; có dân tộc theo số đông chu kỳ phức hợp vừa nhờ vào dương kế hoạch lại vừa dựa vào chu kỳ của nông lịch trong những khi xử lý gần như sự khiếu nại trong cuộc sống thường ngày riêng tư. Bên cạnh ra, quan hệ giới tính xã hội, thân tộc cũng chỉ ra sự khác hoàn toàn về thời hạn xã hội giữa những dân tộc.

Trong mối tương quan đồng đại, có bạn theo thuyết địa - văn hóa truyền thống phân những vùng văn hóa theo bảng rubi kinh tế. Tính tự do của văn hóa truyền thống đã cho thấy thông qua cách nhìn phân vùng dựa vào điểm lưu ý kinh tế là không chính xác.

Vùng miền núi và trung du phía bắc là vùng kinh tế tài chính I, tuy thế về mặt văn hóa truyền thống lại là tía vùng: Tây Bắc, Việt Bắc cùng trung tâm.

Vùng Bắc Trung bộ là vùng kinh tế III dẫu vậy về mặt văn hóa lại là hai vùng: Thanh Hóa, nghệ an và Quảng Bình, Quảng Trị, quá Thiên Huế. Thân hai vùng này, tỉnh giấc Hà Tĩnh không có dân tộc thiểu số cư trú.

Vùng đồng bởi duyên hải khu vực miền trung là vùng kinh tế tài chính IV, tuy thế về mặt văn hóa truyền thống lại là nhì vùng: Trung Trung cỗ và ghê tế, văn hóa dân tộc Chăm.

Vùng Tây Nguyên là vùng kinh tế V, nhưng có thể phân cha vùng, do xen giữa hai khối người dân có cội nguồn phái nam Á là khối người dân có gốc nguồn phái mạnh Đảo nằm ở vị trí trung tâm. Còn vùng văn hóa truyền thống Khmer thiệt ra bao hàm cả nhì vùng tài chính VI cùng VII.

Trong phạm vi của mỗi vùng kinh tế tài chính văn hóa vẫn nêu, trong mối đối sánh đồng đại cũng bao gồm nhiều nền tài chính văn hóa của những tộc người, không còn có đặc thù đơn thuần. Vùng Việt Bắc, ngoài văn hóa Việt còn có văn hóa Tày, Nùng, Dao, Mông, Sán Chay, Lô Lô... Vùng văn hóa Khmer ngoài fan Khmer, còn có văn hóa Việt, STiêng, Chăm, Hoa… Sự kết hợp hợp lý tinh hoa văn hóa giữa những dân tộc khiến cho bộ mặt đặc thù cho từng vùng khiếp tế-xã hội.

nhìn rộng ra khu vực lịch sử-dân tộc Đông nam giới Á trong mối quan hệ với các nước trơn giềng như Campuchia, Lào, Thái Lan, Mianma và với những dân tộc ở khoanh vùng miền nam giới Trung Quốc, cho biết biên giới quốc gia không trùng với biên giới dân tộc. Hiện tượng nhiều dân tộc bản địa cư trú ở nhiều vùng nằm trong các tổ quốc khác nhau chưa hẳn là hiếm. Fan Khmer ở việt nam là dân tộc thiểu số, dẫu vậy ở Campuchia lại là dân tộc bản địa đa số, người thái lan ở việt nam cũng trong tình trạng tương tự như nếu so với đất nước xinh đẹp thái lan và Lào.

Với sự thông thoáng của các mối giao lưu thế giới hiện nay, một hiện tượng kỳ lạ mới đã phát sinh làm phong phú và đa dạng thêm thừa nhận thức lý luận. Đó là ngôi trường hợp người việt nam không biết giờ Việt, tín đồ Mông chỉ biết giờ đồng hồ Anh, người dân thái lan chỉ biết tiếng Pháp...

Trước trên đây thường có ý niệm rằng, dân tộc nào không nói được tiếng chị em đẻ coi như đang đánh mất bạn dạng sắc văn hóa của mình. Thực tế cho thấy, bộ phận những dân tộc tha hương thơm này nhằm bảo vệ bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc, khi ở xa chỗ quê phụ thân đất tổ, bọn họ đã giữ gìn lại các phong tục, tập tiệm cổ truyền, trân trọng truyền thống xa xưa, bảo vệ những tín ngưỡng lâu đời. Trong sự hòa đồng chung, bọn họ vẫn giữ lấy dòng riêng, chiếc ta, mẫu mình…, để khiến cho sự đính thêm bó dân tộc. Vai trò của văn hóa như là một trong động lực trong sự cải cách và phát triển kinh tế-xã hội, là một trong những điều cần phải nghiên cứu, đúc kết.

*

các dân tộc ở nước ta cư trú trên địa bàn rộng lớn, bao gồm đồng bằng, ven biển, miền núi, biên giới, hải đảo, trong các số ấy vùng các dân tộc thiểu số đã chiếm ¾ diện tích cả nước. Ngoài một vài ít các dân tộc thiểu số phân bổ ở miền trung du, đồng bằng, ven bờ biển và đô thị lớn, những dân tộc thiểu số cư trú thành cộng đồng, đan xen với dân tộc bản địa Kinh sống 54 tỉnh, thành phố, 503 huyện, 5.468 đơn vị chức năng hành thiết yếu cấp xã, trong những số đó có 382 xã biên thuỳ (tiếp giáp với Trung Quốc, Lào và Campuchia).

Địa bàn cư trú đa số ở vùng Tây Bắc, Tây Nguyên, tây nam Bộ với Tây Duyên hải miền trung. Đây là vùng có nhiều tài nguyên khoáng sản giá trị, có hệ sinh thái động, thực vật nhiều dạng, diện tích s rừng 14.415.381ha, là đầu mối cung cấp sinh thủy, thêm với các công trình thủy điện quốc gia, vừa cung ứng điện, vừa hỗ trợ nước sản xuất, sinh hoạt đến vùng hạ du và quanh vùng đồng bằng.

khu vực miền núi, địa điểm cư trú những dân tộc thiểu số gồm vị trí đặc trưng quan trọng về quốc phòng, an ninh. Từ bỏ xưa đến lúc này vùng miền núi, biên giới, hải đảo luôn luôn được xác định là phên dậu quốc gia. Địa chũm xung yếu, hiểm trở thuộc lòng yêu quê hương đất nước của đồng bào các dân tộc thiểu số đã xác lập vị vắt vùng miền núi, dân tộc bản địa trở thành địa điểm tụ nghĩa đấu tranh, giải phóng, là nơi dựa vững chắc trong thời gian vận nước gian nan.

Rừng núi đã từng có lần là căn cứ địa phương pháp mạng trong binh lửa chống thực dân Pháp, phân phát xít Nhật, đế quốc Mỹ “rừng bịt bộ đội, rừng vây quân thù”. Trong quá trình hiện nay, những vùng biên cương là thành lũy kiên cố của Tổ quốc, là địa bàn chiến lược về quốc phòng, an ninh, chống thủ đoạn xâm nhập, bảo đảm sự trọn vẹn lãnh thổ khu đất nước.

Từ khi giành được hòa bình dân tộc (1945) và thống nhất giang sơn (1975) mang đến nay, Đảng và Nhà vn đã dành sự ưu tiên, cung ứng to lớn cho những dân tộc vào cả nước, tuyệt nhất là các nhóm dân tộc sinh sống sống vùng sâu, vùng xa, vùng đặc trưng khó khăn, những dân tộc có số lượng dân sinh ít... để tiến hành xuyên suốt, đồng nhất nguyên tắc: “Các dân tộc nước ta bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, góp nhau cùng phát triển”.

Các dân tộc vn từ miền xuôi đến vùng núi cùng phổ biến sức một lòng câu kết xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa, buôn bản hội, an ninh, quốc phòng. Những kết quả này đó cần thường xuyên phát huy, phân tích các cơ chế đối với những vùng dân tộc sao cho ngày càng phù hợp, tác dụng hơn, giải quyết và xử lý kịp thời những trở ngại trong tổng thể chiến lược cải cách và phát triển kinh tế-xã hội vùng những dân tộc trong thời đại công nghiệp, công nghệ đang cải tiến và phát triển như vũ bão bên trên toàn núm giới.